Adriaan van Dis: ‘Haat lost niets op’

Drieluik ‘Oorlog is erfelijk’ vraagt aandacht voor kinderen in oorlog en het doorgeven van oorlogstrauma’s. Adriaan van Dis is een van de geïnterviewden. ‘De geschiedenis herhaalt zich en dat trek ik me aan.’

Was die bezorgdheid een reden om mee te werken aan ‘Oorlog is erfelijk’?

“Ik zie overal onrust in de wereld en kinderen angstig in de camera kijken terwijl ze zich vastklampen aan hun moeders rok of vaders broek. Telkens weer zie je dat kinderen de rekening betalen en op den duur gaan terugslaan. Kijk naar Israël. De huidige generatie is gevormd door de Shoah en laat zich niet meer verdrijven. ‘Dat zal ons nooit meer gebeuren.’ En dus slaat die terug. Gaza reageert daar weer op. De derde en vierde generaties zeggen: ‘Het land van onze ouders is gestolen, we pakken dat terug.’ Bij de grensafscheidingspoort in Noord-Gaza werden tientallen demonstranten neergeschoten. Allemaal zaaigoed voor radicaliteit en geweld. De jongeren worden steeds mondiger en bozer. Dat zien we nu ook bij ons.”

Hoe dan?

“Immigranten hebben Europa helpen opbouwen. Hun kinderen voelen echter dat ze nog steeds met de nek worden aangekeken. En dat hun geloof en cultuur niet worden gerespecteerd. Als reactie gaan ze dat geloof veel sterker aanhangen dan hun ouders. Je ziet veel meer hoofddoekjes dan vroeger, de ramadan is een symbool van hun identiteit geworden. Als je groepen apart zet, vernedert en uitsluit, kweek je haat en fanatisme.”

Het gedrag van uw vader maakte een angsthaas van u, zei u eens. Wat is momenteel uw grootste angst?

“De angst dat de vrijheid en vrede waarin ik ben opgegroeid te broos worden. Het gaat dan niet alleen over de Russen die nog een land inpikken, maar ook over de persvrijheid. Zoals Jeff Bezos in Amerika die tegen The Washington Post zegt dat er op de opiniepagina geen negatieve stukken meer mogen worden geplaatst over Trump. Ik ben bang dat ook ik mezelf ga censureren. Ik maak een podcast en denk soms: kan ik dit nog zeggen? Een ironisch grapje wordt snel verkeerd opgevat, mensen zijn gauw beledigd. In mijn kast staat altijd een rugzak klaar met een zaklamp, telefoonoplader, geld en ontsmettingsmiddel. Ik groeide op met een vluchtkoffer boven op de slaapkamerkast. Als het moet kan ik hem zo smeren.”

Het hele artikel leest u in KRO Magazine 14. Bent u geen abonnee, maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.

Tekst: Bram de Graaf